Այգեհովիտ


Այգեհովիտը իննսունականներին առաջիններից էր, որ իր վրա վերցրեց պատերազմի հարվածները և կրեց զգալի կորուստներ: Գյուղը հիմնադրվել է 19-րդ դարի սկզբին, որտեղ վերաբնակեցվել են արցախցիները։ Հուշարձանները վկայում են, որ մինչեւ այդ էլ է գյուղը բնակեցված եղել։

Ոսկեվան


Տավուշի մարզի Ոսկեվան գյուղի բնակիչներն ապրում են թշնամու ուղիղ նշանառության տակ։ Գյուղի ներքեւի հատվածում թշնամին ակտիվ է՝ կրակում են հրաձգային զինատեսակներով, հարվածել է տանկով, հրետանիով, գնդացրով։ Գյուղացիները ճանաչելով թշնամուն պնդում են՝ թուրքի հետ հնաչավոր չէ ապրել։

Ճակատեն


Մինչև 44-օրյա պատերազմը թշնամին Ճակատեն գյուղից հեռու էր ավելի քան 100 կլիլոմետր, հիմա գյուղի տներից մի քանի մետր հեռավորության վրա է։ Գյուղն ու գյուղ մտնող ճանապարհը թշնամու կողմից ամբողջությամբ դիտարկվում է։ Գյուղացիների պնդմամբ՝ թշնամին վերցրել է արոտավայրերի մոտ կեսը։

Շիկահող


Սյունիքի մարզի Շիկահող գյուղը, որը մինչեւ 44-օրյա պատերազմը սահմանամերձ չէր, այժմ Ադրբեջանի հետ 30 կմ սահման ունի։ Ադրբեջանցիների վերջին հարձակումից, դիրքերի եւ տարածքների գրավումից հետո դաշտերում աշխատելը անհնար է դարձել։ Ադրբեջանի թիրախում են հայտնվել գյուղի վարչական տարածքում գտնվող վարելահողերը։ Չկա հեռավորություն ու չեզոք գոտի։
Թշնամու թիրախում հայտնված Շիկահողում դիմակայելով բոլոր մարտահրավերներին, անտրտունջ ապրում է, շենացնում և արարում հայ գյուղացին։

Բարեկամավան


Այսպես կոչված անկլավների հանձնման դեպքում Բարեկամավան գյուղը կհայտնվի անելանելի վիճակում։ Այս պահին էլ գյուղի երեք կողմում թշնամին է։ Մոտ 18 կմ երկարությամբ ճակատը անմիջապես առնչվում է ադրբեջանական դիրքերին, որոնք գտնվում են գյուղից 7-ից 800 մետր հեռավորության վրա։ Բարեկամավանի վարելահողերի մեծ մասն այժմ գտնվում է թշնամու վերահսկողության ներքո։

Բերքաբեր


Բերքաբերը 1990-ականների սկզբին եղել է պատերազմական գործողությունների ամենաթեժ կետերից մեկը: Հրետակոծությունից վնասվել են գյուղի գրեթե բոլոր շենքերը: Գյուղացիների շուրջ 900 հա պտղատու այգիները ներկայումս գտնվում են թշնամու հսկողության տակ:

Ծափաթաղ


Սևանա լճի արևելյան ափին գտնվող Ծափաթաղ գյուղը ռազմավարական նշանակություն ունի Հայաստանի համար։ Գյուղը գտնվում է Սևանի անմիջապես ափին։ Ունի զարգացած զբոսաշրջային ենթակառուցվածքներ՝ հյուրանոցներ ու հյուրատներ։

Արտանիշ


Սևանա լճի ափին գտնվող այս գյուղում հայտնաբերված հնագույն խաչքարերը, եկեղեցիներն ու հնավայրերը վկայում են տարածաշրջանի պատմական լինելու և կարևոր նշանակություն ունենալու մասին։ Գյուղին հարեւանությամբ գտնվում է նաև «Պորտ Այաս» հանգստավայրը, որտեղ կանգնեցված է Կիլիկիա նավը:

Խոզնավար


Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը 2021-ին Ադրբեջանը խախտեց հարձակվելով և ներխուժելով Խոզնավար գյուղ։ Այժմ գյուղը երեք կողմերի բարձր բլուրներից թշնամու նշանառության տակ է։ Խոզնավարի միակ ճանապարհը դիտարկվում է ադրբեջանական ստորաբաժանումների կողմից։

Խնածախ


Խնածախը 44_օրյա պատերազմից հետո կորցրել է ավելի քան 32 հեկտար վարելահող և արոտավայրերի մեծ մասը։ Այժմ այն երեք կողմից շրջափակման մեջ է, իսկ գյուղի հետ կապող միակ ճանապարհը թշնամու ուղիղ նշանառության տակ է։ Ադրբեջանցիներն իրենց դիրքերն առաջ են բերել՝ հասնելով գյուղի ափերին, տեղակայվելով տներից 100-200մ հեռավորության վրա։ Բնակիչները ակտիվ անասնապահությամբ են զբաղվել, բայց պատերազմից հետո ստիպված վաճառել են՝ արոտավայրերը կորցնելու պատճառով։

Խնձորեսկ


Խնձորեսկ գյուղում պահպանվում են ժայռափոր տներ, որոնք մինչեւ նախորդ դարի կեսերը բնակելի են եղել։ Այդ քարանձավները բնական չեն՝ բնակիչներն են փորել։ Դրանք հատկապես ռազմական նշանակություն են ունեցել, որովհետեւ թշնամիների հարձակման ժամանակ սյունեցիները քարանձավներն օգտագործել են որպես թաքստոց-կրակակետեր։ Գրեթե 3 հազար տարվա պատմություն ունեցող գյուղի քարանձավներում պահպանվում են թախտեր, արդուկներ ու նորածնի օրորոցներ։

Տեղ


Ադրբեջանի կողմից Արցախն էթնիկ զտման ենթարկելուց հետո Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղը դարձավ սահմանամերձ։ Գյուղի արոտավայրերի ու վարելահողերի մի մասն անցավ թշնամու վերահսկողության տակ։ Ադրբեջանական դիրքերը հայտնվեցին անմիջապես գյուղի հարեւանությամբ գտնվող բլուրների վրա, բնակիչները՝ ուղիղ նրանց թիրախում։