Միլիտարիարտ


Արցախյան առաջին պատերազմից հետո կոնցեպտուալ արվեստի նոր ուղղություն ստեղծվեց՝ «միլիտարիարտ»։ Այս ուղղության հիմնադիրը դարձավ Ալեքսանդր Մելքոնյանը։ Ի՞նչ է «միլիտարիարտը»։ Մարինա Բաղդագյուլյանի հյուրը նկարիչ Մկրտիչ Տոնոյանն է։

Հեքիաթ ու կյանք


Ինչու՞ է մարդը հեքիաթ հորինում: Ի՞նչ է ժողովդրական հեքիաթը, ի՞նչ խորհրդանիշներ կան հեքիաթներում, օրինակ՝ ընտրությունների մասին՝ հայկական հեքիաթներում, ռուսական բանահյուսության մեջ՝ ոսկե և հասարակ ձվերի, Ֆաբերժեի ոսկե ձվերի և թագավորական ընտանիքի ողբերգության մասին: Մարինա Բաղդագյուլյանը «Օր 6-րդ» հաղորդաշարի տաղավարում հյուրընկալել է հեքիաթագետ, թարգմանիչ Ալվարդ Ջիվանյանին:

Հայաստանն ընտրել է «Գոնկուր» հեղինակավոր գրական մրցանակի դափնեկրին


Հայաստանը նախորդ տարի ընտրեց «Գոնկուր» հեղինակավոր գրական մրցանակի իր դափնեկրին` ֆրանսա-ռուանդացի գրող, երգիչ Գաել Ֆային, իր նոր «Ժակարանդա» վեպով։ Սրանով Հայաստանը պաշտոնապես դարձավ 39-րդ երկիրը, որն իր ուսանողական ժյուրիով միացավ «Գոնկուրի» միջազգային ընտրությանը և հնարավորություն ստացավ մասնակցելու համաշխարհային գրական գործընթացներին: «Ֆրանկոֆեստին», որը կկայանա նոյեմբերի 15-ին, «Նյումեգը» կներկայացնի «Ժակարանդայի» հայերեն հրատարակությունը: «Գոնկուր» մրցանակի, Գաել Ֆայի բեսթսելլերի, «Ֆրանկոֆեստի», գրքի, գրատպության և գրականության մարքեթինգի մասին Անահիտ Մարգարյանի հետ «Արտֆոկուսում» խոսել են «Նյումեգ» հրատարակչության գրական ծրագրերի ղեկավար Անի Հակոբյանը և մուլտիմեդիա բովանդակության պատասխանատու Մանու Իրիցյանը:

Երրորդ անգամ անցկացվել է երգեհոնային երաժշտության միջազգային փառատոնը


2022-ին Հայաստանում կյանքի կոչվեց հայկական երգեհոնային դպրոցի հիմնադիր` երջանկահիշատակ Վահագն Ստամբոլցյանի վաղեմի երազանքը: Կամերային երաժշտության ազգային կենտրոնի նախաձեռնությամբ և ԿԳՄՍ-ի աջակցությամբ կազմակերպվեց երգեհոնային երաժշտության միջազգային փառատոնը: Այս տարի փառատոնն անցկացվում է երրորդ անգամ: Այն մեկնարկել է սեպտեմբերի 24-ին, Կոմիտասին նվիրված համերգով: Սկսած սեպտեմբերից մինչեւ դեկտեմբեր Հայաստանում ելույթ են ունենում երգեհոնային արվեստի լավագույն վարպետները: Արվեստաբան Անահիտ Մարգարյանը երգեհոնային երաժշտության միջազգային փառատոնի գեղարվեստական ղեկավար, կամերային երաժշտության ազգային կենտրոնի փոխտնօրեն Արմեն Սուքիասյանի հետ «Արտֆոկուսում» զրուցլ է փառատոնի և երգեհոնային արվեստի մասին:

Գանձերի տունդարձը. գեղարվեստի հավաքածու


Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը ոչ միայն հոգևոր կենտրոն է, այլև արվեստի գործերի բացառիկ պահոց։ Մայր Աթոռի գեղանկարչական հավաքածուն ձևավորվել է դեռևս Հովհաննես Ութերորդ Կարբեցու օրոք՝ 19-րդ դարի սկզբին, իսկ Գարեգին Երկրորդ հայրապետի հովանավորությամբ և ջանքերով այն համալրվել է 436 մշակութային արժեքներով: Մայր աթոռի գեղանկարչական հավաքածուն համալրվել է ոչ միայն հայ դասական, այլև ժամանակակից նկարիչների գործերով:

Գանձերի տունդարձը. հնատիպ գրքեր


Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի անմիջական նախաձեռնությամբ ստեղծվել է Գարեգին Ա կրթական կենտրոնը, որի հիմքում Վազգեն Ա, Գարեգին Ա և Գարեգին Բ կաթողիկոսներիի անձնական գրքերի հավաքածուներն են: Հնատիպ հավաքածուն ձևավորվել է զուգահեռ այն հավաքածուի, որ արդեն Մայր Աթոռում գոյություն ուներ: Այս պահին Սուրբ Էջմիածնում հնատիպ գրքերի երկու հավաքածու գոյություն ունի: Ընդհանուր առմամբ մինչև Վեհափառ հայրապետի գահակալությունը Մայր Աթոռում հաշվվում էր մոտավորապես 2000 միավոր հնատիպ գրականություն: Վերջին 25 տարիներին երկու հավաքածուները համալրվել են շուրջ 960 միավորով: 2021 թվականին, Մայր Աթոռում Մատենադարան է հիմնադրվել: Գարեգին Երկրորդ հայրապետի տնօրինությամբ կառուցվել է հոյակերտ նոր շինություն: Երկհարկանի շենքում են տեղավորվել գրապահոցները և օժանդակ սենյակները, վարչական մասը, ընթերցասրահը, այդ թվում նաև՝ հնատիպ գրքերի ընթերցասրահը: Մայր Աթոռի Մատենադարնում պահվող հնատիպերի հավաքածուն 703 նմուշ ունի, դրանցից 620-ը Գարեգին Երկրորդ կաթողիկոսի գահակալության շրջանում են հասել Էջմիածին:

 

Գանձերի տունդարձը. ձեռագիր մատյաններ


Սուրբ Էջմիածնի ձեռագրական հավաքածուն Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ջանքերով համալրվել է 123 ձեռագրով: Այժմ արդեն Մայր Աթոռի ձեռագրական հավաքածուն Հայաստանում մեծությամբ երկրորդն է Մաշտոցյան Մատենադարանից հետո: Վեհարանի նորոգումից հետո վեհափառի հատուկ կարգադրությամբ հատուկ պահարաններ են տեղադրվել, որտեղ խնամքով ժողովված են Մայր Աթոռի ձեռագրերը: Դրանք ոչ միայն պահվում են ձեռագրատանը, այլև ցուցադրվում Մայր Աթոռի թանգարաններում, մասնակցում Հայաստանում և սփյուռքում տեղի ունեցող ցուցահանդեսների:

Գանձերի վերադարձը


Գարեգին Երկրորդ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի միջնորդությամբ և տնօրինությամբ վերջին քառորդ դարում Սուրբ Էջմիածին է բերվել 32 մասունքարան՝ աջաձև, խաչ-մասունքարաններ, մասանց պահարաններ: Դրանցում ամփոփված են հայ առաքելական եկեղեցու և համաքրիստոնեական սրբերի մասունքներ: 25 տարում հազվագյուտ և բացառիկ մասունքներով է հարստացել Մայր Աթոռի սրբություների գանձարանը:

Ժանսեմ․Կենդանի գծի վարպետը


Այս տարի լրանում է ֆրանսիական արդի արվեստի ակնառու դեմքերից մեկի՝ Ժան Ժանսեմի ծննդյան 105-ամյակը: Հայաստանի ազգային պատկերասրահը ներկայացրել է «Ժանսեմ․Կենդանի գծի վարպետը» խորագրով մեծածավալ ցուցահանդեսը, որը ներառում է Ժանսեմի ավելի քան 120 աշխատանք: Ցուցադրության և Ժանսեմի արվեստի մասին «Արտֆոկուսում» խոսել են ցուցահանդեսի համադրողներ` ազգային պատկերասրահի ցուցահանդեսային բաժնի ղեկավար Վիգեն Գալստյանը և ազգային պատկերասրահի գրաֆիկայի բաժնի ղեկավար Նունե Թադևոսյանը:

Բալետի վաստակավոր արտիստ Սյուզաննա Փիրումյանը


Բալետի պարուհի Սյուզաննա Փիրումյանը 18 տարեկանից Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի թատրոնի արտիստ է: Շուրջ քսան տարի եղել է թատրոնի առաջատար մենակատար: Տարիներ շարունակ ներգրավված է եղել հայկական բալետի զարգացման և նոր սերնդի կրթության գործում։ Արվեստաբան Անահիտ Մարգարյանի հյուրն «Արտֆոկուսում» վաստակավոր արտիստ, բալետի պարուհի Սյուզաննա Փիրումյանն է:

Հայրիկ Մուրադյան 120


Հայրիկ Մուրադյանն իր կյանքով և ստեղծագործությամբ կամրջեց ժամանակները՝ սերունդների միջև ձևավորեց կենդանի կապ և հաղորդեց արժեքներ, որոնք ձևավորում են մեր ինքնությունը։ Օպերայի և Բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում կկայանա համերգ՝ նվիրված հայ երգի գիտակ, ավանդական երգերի կատարող, բանահավաք և ազգագրագետ Հայրիկ Մուրադյանի 120-ամյակին։ «Արտֆոկուսում» Անահիտ Մարգարյանի հյուրն է «Հայրիկ Մուրադյան» ՀԿ նախագահ, ջութակահարուհի, Նարինե Դելալյանը:

Հայաստանը դիզայն բիենալեի ուշադրության կենտրոնում


Գեղանկարչություն, գրաֆիկա, լուսանկարչություն, արդյունաբերական, գրաֆիկական և թանգարանային դիզայն։ Սրանք այն ուղղություններն են, որտեղ Կամո Նիգարյանը թողել է իր հետքը: Մայիսի 22-ից հուլիսի 6-ը ֆրանիսիայում անցկացվող Սենտ Էտիեն Միջազգային դիզայնի բիենալեում ուշադրության կենտրոնում Հայաստանն էր: Ցուցադրության և Կամո Նիգարյանի արվեստի, թանգարանային դիզայնի ոլորտում նրա կատարած հեղափոխական մոտեցումների մասին «Արտֆոկուսում» խոսել են համադրող, թանգարանագետ, Գրականության և արվեստի թանգարանի գիտքարտուղար Մարինե Հարոյանը և Սենտ Էտին 13-րդ Միջազգային դիզայնի բիենալեի հայկական տաղավարի համադրողներից մեկը, «ԱՀԱ» կալեկտիվի հիմնադիր, արվեստաբան Նայիրի Խաչատուրեանը: Հաղորդումը վարել է Անահիտ Մարգարյանը: