Կինոն հանուն գրականության. մաս 1-ին


Գեղարվեստական գրականության ու կինոյի ամենաբազմազան, ստեղծաբանական կապերն ու հարաբերությունների ուշագրավ դրսևորումներից են էկրանավորումները։ Արդյո՞ք հայտնի գրական գործերի էկրանավորումները հանուն գրականությա՞ն են արվում, նպաստո՞ւմ են գրականության նորովի ընթերցմանն ու ճանաչմանը, խթանո՞ւմ են ընթերցանությունը, թե՞, այդուհանդերձ, կինոն իր խնդիրներն է լուծում։ Թեման զուգահեռ քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և կինոգետ Կարեն Ավետիսյանը։

Դանիել Վարուժան, «Հացին երգը»


Դանիել Վարուժանի վերջին՝ հրաշքով փրկված ու hետմահու հրատարակված «Հացին երգը» նշանավոր շարքը ներկայացնում է հացի արարման ընթացքը՝ սկսած սերմնացանից, մինչ հացի պատրաստում: Այս բանաստեղծական շարքը գաղափարական ու հոգեբանական հզոր լիցքեր ու կարևոր նպատակներ ունի: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը Դ. Վարուժանի «Հացին երգը» շարքը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մեկ պատմվածքի շուրջ, Ստեփան Զորյան, «Ցանկապատ»


Նշանավոր արձակագրի թերևս ամենահայտնի պատմվածքը՝ «Ցանկապատ»-ը առաջին հայացքից պատմում է մի կենցաղային պարզ վեճի մասին, որը խաթարում է մարդկանց հարաբերությունները, ազդում նրանց ներաշխարհի ու հոգեբանության վրա: Այս պարզ պատմությունը սակայն, ավելի խորքային վերլուծությունների հնարավորություն է տալիս: Ստեփան Զորյանի «Ցանկապատ» պատմվածքը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Դրոշմ ինքնության


Սուրբ Էջմիածինը քրիստոնեական աշխարհում պետականորեն կառուցված առաջին սրբավայրն է, համաքրիստոնեական մշակույթում՝ առաջին կենտրոնագմբեթ խաչաձև եկեղեցին: Մայր տաճարի կառուցումն ավարտվել է 303 թվականին: Եկեղեցին բազմաթիվ աղետներ է տեսել, նորոգումներ ու վերաշինություններ ունեցել: 2024 թվականին ավարտված Ս. Էջմիածնի մայր տաճարի հիմնանորոգումը ամենածավալունն էր պատմության նորագույն շրջանում. այն սկսվել է տաճարի հիմնատակերից և ավարտվել մայր գմբեթի երկնասլաց խաչով: Վերականգնվել է ավելի քան 2600 քմ որմնանկար։

 

Պատմության կտրված թելն ու սագաները


Ընտանեկան սագաների ստեղծման համար անհրաժեշտ պայման է հաջորդական մի քանի սերնդի առկայություն: Կարևոր է նաև բնակության նույն վայրը: Հայոց պատմությունն իր ողբերգական ընթացքով կարծես վեպի ժանրային այս տեսակի զարգացման հնարավորություն չի տվել: Ընտանեկան սագաները հայոց պատմության համատեքստում «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Հայ գրականության ընտանեկան սագաները


Համաշխարհային գրականության մեջ ընտանեկան սագան, որպես վեպի ներժանրային ձև, բավական հայտնի է ու տարածված, և այնպիսի գլուխգործոցներ, ինչպիսիք են Թոմաս Մանի «Բուտենբրոոկները» կամ Էմիլի Բրոնթեի «Մոլեգին հողմերի դարավանդը» հենց այդպիսի իրացումներ են: Բայց և փաստ է, որ ոչ բոլոր ժողովուրդների գրականությանն է բնորոշ ընտանեկան սագան: Ո՞րն է այդ ժանրաձևի յուրահատկությունը, հայ գրականության մեջ ունե՞նք ընտանեկան սագաներ: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Ազնավուրը հուշագիր ու նովելագիր


Շառլ Ազնավուրը հեղինակել է ուշագրավ հուշեր, ինքնակենսագրություններ, նույնիսկ պատմվածքներ ու վեպ: Ի՞նչ առանձհատակություն ունի նրա հրատարակված արձակը։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը

36 տարի առաջ խոնարհված Գյումրու Սուրբ Ամենափրկիչում կայացել է դռնբացեքի և նավակատիքի արարողությունը


Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել արք. Աջապահյանի գլխավորությամբ բարձրաստիճան հոգևորականների և միաբան հայրերի հանդիսավոր թափորը Գյումրու Վարդանանց հրապարակից գնացել է Սուրբ Ամենափրկիչ տաճար: Հոգեւորականները սաղմոսներ երգելով և աղոթելով, հավատացյալներին առաջնորդել են նորաշեն տաճար։ Թեմի առաջնորդը սրբալույս մյուռոնով օծել է տաճարի սեմը, իսկ եպիսկոպոսները՝ սյուներն ու մկրտության ավազանը:

 

Տասնամյակներ տեւած շինարարական աշխատանքներից հետո վերաբացվել է Գյումրիի Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին


150-ամյա տաճարը, որը 88-ի ավերիչ երկրաշարժից խոնարհվել էր, տասնամյակներ ընթացող շինարարական ու վերականգնման աշխատանքներից հետո բացել է դռները: Պատմական այդ իրադարձությանը Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնից Գյումրի է տարվել Փրկչի Խաչափայտի մասունքը։ Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը կատարել է վերականգնված Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցու վերաօծումը: Տասը տարի առաջ էլ Վեհափառը օծել է Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցու գմբեթի և զանգակատան խաչերը։

 

Բանաստեղծ Ազնավուրը


Շառլ Ազնավուրի նշանավոր երգերի խոսքերը մենք առանց մեղեդու ուղեկցության չենք պատկերացնում, սակայն Ազնավուրի հարյուրավոր երգերի խոսքեր կարելի է ընթերցել նաև որպես բանաստեղծություն: Կարող ենք արդյո՞ք խոսել Ազնավուր բանաստեղծի մասին և ի՞նչ առանձնահատկություններ ունեն այդ բանաստեղծությունները: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը այս հարցերը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մեկ պատմվածքի շուրջ. Սերգեյ Դովլաթով, «Գնդապետն ասաց, որ սիրում եմ»


Նշանավոր արձակագիր Սերգեյ Դովլաթովի, «Գնդապետն ասաց, որ սիրում եմ» պատմվածքում հեղինակը որոշակի մարդու կենցաղի ու կյանքի փոքրիկ դրվագներով արձանագրում է խորհրդային երկրում մարդու ապրելու մոտիվացիայի պակասը, կյանքի անորոշությունը, հեռանկարների բացակայությունը և այս ամենի վրա՝ իշխանությունների վերահսկողությունը: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը պատմվածքը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Սերը հայրեններում


Հայ միջնադարյան գրականության սիրո թեմայով այս նուրբ ու առինքնող ստեղծագործությունները՝ հայրենները, ընթերցողներին հիացնում են իրենց հոգեբանական խորությամբ ու բազմաշերտությամբ, արտահայտության ձևերի պարզությամբ ու ապրումների անմիջականությամբ: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը սիրային հայրենները քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը: