Հրանտ Մաթևոսյան. Ես տերն եմ իմ ժամանակի, մաս 1


Հրանտ Մաթևոսյանի բազմաթիվ ստեղծագործություններում կարելի է հանդիպել հողին, երկրին, ժամանակին տեր կանգնելու գաղափարը: Ո՞վ է ըստ արձակագրի տերը, ի՞նչ է նշանակում տեր լինել ժամանակին, ո՞րն է գրողի պատասխանատվությունը կամ պարտավորությունը իր ժամանակի նկատմամբ։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և գրող, հրապարակախոս Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանը։

Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը» վիպասքը


Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը» վիպասքի գլխավոր հերոսները ազգային ազատագրական շարժման առաջնորդներ են՝ Զորավար Անդրանիկը, Գևորգ Չաուշը, Աղբյուր Սերոբը, Մախլուտոն և այլք, իսկ պատումը հյուսվում է ժողովրդի հերոսական ու անկոտրում ոգու շուրջ։ Լրանում է Խաչիկ Դաշտենցի ծննդյան 115-ամյակը և հեղինակի նշանավոր վեպը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը։

Հասմիկ Բաղդասարայան-Դոլուխանյանի երաժշտական նախագծերը


Երգչուհի Հասմիկ Բաղդասարայան-Դոլուխանյանը բազմաթիվ նախագծերի հեղինակ է։ Նա երեխաների մասնակցությամբ և նրանց համար նախատեսված համերգներ է կազմակերպում։ Բացի այդ՝ իրականացնում է 60 տարեկանից բարձր տիկնանց համար նախատեսված երաժշտական նախագիծ: Նա «Նաղաշ» անսամբլի և «Լույս» կվինտետի արտիստ է: «Արտֆոկուսում» արվեստաբան Անահիտ Մարգարյանը հյուրընկալել է Հասմիկ Բաղդասարայան-Դոլուխանյանին։

Բովուրխանի վանքն Արցախում


Բովուրխանի վանքը Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանում է: Կառուցվել է 17-րդ դարում, պատմական Արցախի Վարանդա գավառում: Վանական համալիրը Վարանդայի մելիքների ամառային նստավայրն էր: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին վանքը բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Բովուրխանի վանական համալիրը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է:

 

Հայկական ժառանգության սկանավորման ծրագիրը


2020 թվականից օրհասական հարց է դարձել Արցախի պատմամշակութային և կրոնական ժառանգության պահպանումը: 2020 թվականից սկսած «Թումո» ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնը սկսել է «Հայկական ժառանգության սկանավորման համաշխարհային նախաձեռնություն» ծրագիրը, որի նպատակն է փաստագրել, պահպանել և հասանելի դարձնել հայկական պատմամշակութային հուշարձանները հանրությանը, հուշարձանների վերակառուցմամբ և վերականգնմամբ զբաղվող մասնագետներին, հետազոտողներին։ «Արտֆոկուսում» Անահիտ Մարգարյանը թեման քննարկել է «Թումո» ստեղծարար կենտրոնի 3Դ սկանավորման նախագծի ավագ ղեկավար Հյուլէ Քէշիշյանի հետ։

Համաշխարհային դրամատուրգիան հայերեն. ո՞վ է հասցեատերը


Վերջին տարիներին մեծ ակտիվություն է նկատվում համաշխարհային դրամատուրգիան հայերեն թարգմանելու գործում։ Ընդ որում՝ դրամատուրգներից շատերը հայերեն ներկայացվում են առաջին անգամ։ Սրան զուգահեռ հայաստանյան թատրոնները կարծես թե չեն օգտվում այդ թարգմանություններից։ Ինչո՞ւ է թարգմանվում համաշխարհային դրամատուրգիան, ընթերցողի՞, թե՞ թատրոնի համար։ Այս հարցերը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և թարգմանիչ, կինոգետ Զավեն Բոյաջյանը։

Բերձորի Սբ. Համբարձման եկեղեցին Արցախում


Բերձորի Սուրբ Համբարձման եկեղեցին 20-րդ դարում անկախություն հռչակած Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության առաջին եկեղեցին է: Օծվել է 1998 թվականի մայիսի 31-ին։ Բերձոր քաղաքի հետ եկեղեցին 2022թ.-ին անցել է ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության տակ: 2024 թվականի մայիսի արբանյակային լուսանկարները փաստում են, որ այն հիմնահատակ ոչնչացվել է Ադրբեջանի կողմից: Եկեղեցու կանխամտածված ոչնչացումը միջազգային իրավունքի կոպիտ խախտում է և համարվում է մարդկության դեմ ծանր հանցագործություն։

 

Գանձասարն Արցախում


Գանձասարի վանքը Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանում է, Վանք գյուղի մոտ: Արցախի Խաչեն գավառի իշխան Հասան Ջալալ Դոլան Ս. Հովհաննես եկեղեցու կառուցումն սկսում է 1216 թվականին: Շինարարությունը տևում է 22 տարի: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին վանքը բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Գանձասարի վանքը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է:

 

Շոշկավանքն Արցախում


Շոշկավանքը Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանում է, Մսմնա և Խաչմաչ գյուղերի միջև՝ լեռնային բարձունքի վրա: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին վանքը բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Շոշկավանքը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է:

Ուլուբաբի վանքն Արցախում


Ուլուբաբ գյուղը Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանում է: Հարուստ պատմություն ունեցող գյուղը Արցախի հայտնի իշխանական տան Հասան Ջալալյանների տոհմից սերված Ուլի պապի մելիքական նստավայրն է եղել, նրա անունով էլ կոչվել է Ուլուպապ կամ Ուլուբաբ: Այստեղ է Պտկեսբերքի Ս. Գևորգը: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին վանքը բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Սուրբ Երից մանկանց վանքը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է:

Խնուշինակի Սբ. Աստվածածինն Արցախում


Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանի Խնուշինակ գյուղի Սուրբ Աստվածածինը երկու լայնաթռիչք կամարների վրա կառուցված բազիլիկ է: Կառուցվել է 1860 թվականին, շուշեցի Հայրապետ բեկ Դոլուխանյանցի միջոցներով: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին եկեղեցին բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Խնուշինակի Սուրբ Աստվածածինը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է:

 

Բռի եղցի վանական համալիրն Արցախում


Բռի եղցի վանքը Արցախի Հանրապետության Մարտունու շրջանում է: Տարածական սփռվածությամբ Արցախի ամենաընդարձակ վանքն է: Կառուցվել է 13-րդ դարում: Վանական համալիրը հայտնի է հատկապես իր որմնափակ խաչքարերով: 2023թ.-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ միասին վանքը բռնազավթվել է Ադրբեջանի կողմից: Հացի գյուղի Բռի եղցի վանքը Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի իրավասության տակ է: